Medische dienst Rode Kruis: ‘Wij willen helpen Nederland weerbaar te maken’

De medische dienst van het Rode Kruis wil graag een bijdrage leveren in het weerbaar maken van Nederland. “Tijdens evenementen bouwen we in één dag een compleet medisch dorp op”, zegt productmanager Erwin Juffermans. “Dat kunnen we bij crises natuurlijk ook.” Hoe gaat de medische dienst van het Rode Kruis te werk? We nemen een kijkje in het medische dorp van het evenement de Zwarte Cross.

“De Zwarte Cross is een bijzonder evenement”, zegt Remko Wiersema, tijdens de Zwarte Cross verantwoordelijk voor de logistiek van het Rode Kruis. “Het is het grootste betaalde muziekevenement van Nederland en de grootste motorcross ter wereld. We verzorgen wel vaker de medische dienst voor grote evenementen. Een voorbeeld daarvan is de Nijmeegse Vierdaagse, die tegelijkertijd met de Zwarte Cross plaatsvindt. Maar de Zwarte Cross is nog net een tandje groter.”

Zijn collega Erwin Juffermans beaamt dat. “De Zwarte Cross is jaarlijks ons grootste evenement. We bouwen dan een medisch dorp op met onder andere een huisartsenpost, spoedeisende hulp, veldapotheek, medisch magazijn, drie ambulances, twee quads, twee gators, een rapid responsor, EHBO-posten over het hele terrein, enzovoorts.”

Hoger niveau
Het Rode Kruis doet dit al 8 jaar op rij. Erwin: “In het begin lag de nadruk op de EHBO. Door de jaren heen hebben we de zorg naar een steeds hoger niveau gebracht. We hebben steeds meer teams die hoger opgeleid zijn en we hebben geïnvesteerd in voertuigen. Daardoor kunnen we nu op het hele terrein snel ter plaatse zijn, bijvoorbeeld met een ambulance, en daar hoogwaardige zorg verlenen.”

Erwin vertelt dat de Zwarte Cross bij uitstek een evenement is waar de medische dienst nieuwe ontwikkelingen als eerste invoert. “Volgend jaar wordt de spoedeisende hulp van het medische dorp nóg groter”, vertelt hij. “We willen dan meer diagnostische behandelingen gaan uitvoeren, zoals het maken van echo’s en het meten van ontstekingswaarden. Zo zijn we nog beter in staat om de ziekenhuizen in de omgeving te ontlasten. We onderzoeken hoe ver we daarin kunnen gaan. Dus: welke zorg kunnen we nog hoogwaardig aanbieden op een evenementenlocatie? En voor welke zorg kunnen we mensen beter doorverwijzen naar een ziekenhuis?”

Support-tent
Om een beeld te krijgen van het geheel, loop ik een dagje mee. Ik meld me bij de support-tent van het Rode Kruis aan de rand van het evenement. Hier ontmoet ik Erwin die me meteen een rondleiding geeft. “Dit is onze backoffice”, vertelt hij. “Hier zit onze planner. We werken tijdens dit evenement met zo’n 50 zorgverleners die allemaal in diensten werken. De planner zorgt ervoor dat de bezetting op orde blijft, ook als iemand eerder weg moet of bijvoorbeeld ziek wordt.”

In de ruimte daarnaast ontmoet ik drie inzetcoördinatoren. Zij zijn ieder verantwoordelijk voor een deel van de inzet, en stemmen dat onderling met elkaar af. Ook maak ik kennis met twee vrijwilligerscoördinatoren. “We werken bij het Rode Kruis met vrijwilligers en het is belangrijk om goed voor hen te zorgen”, vertellen zij mij. “Wij zijn verantwoordelijk voor het welzijn van de vrijwilligers. Er kan tijdens een evenement van alles gebeuren. Er kunnen bijvoorbeeld onderlinge irritaties ontstaan. De vrijwilligers kunnen dit in de eerste plaats aankaarten bij hun teamleiders. Mocht het niet lukken om eruit te komen, dan kunnen ze ook bij ons terecht.”

EHBO-posten
Tijd om het terrein op te gaan. Erwin pakt een quad en ik spring achterop. Vanaf dit voertuig geeft hij me een rondleiding langs alle EHBO-posten die over het terrein verspreid zijn. De meeste EHBO-posten geven alleen basiszorg. De posten bij de motorcross bieden ook gespecialiseerde zorg. “Motorcross is een risicovolle sport”, vertelt Erwin. “Daarom worden de posten bij de motorcross bemand door verpleegkundigen. Sommige stunts mogen alleen uitgevoerd worden als ons team ernaast staat.”

Ik loop een uurtje mee op een van de EHBO-posten en daar blijkt dat een ongeluk in een klein hoekje zit. Iemand is gestoken door een mug of een wesp, iemand anders heeft zand in haar ogen gekregen. Het meest opmerkelijke is een bezoeker die een wesp heeft ingeslikt. “Dat gebeurt wel vaker”, vertelt Erwin. “Wespen komen op het bier af. Als mensen zonder te kijken een slok nemen, kunnen ze hem inslikken. Het inslikken van een levende wesp is gevaarlijk, want die kan in je keel steken. Een dode wesp is wat onsmakelijk, maar levert vaak geen gevaren op voor de gezondheid.”

Mensen met ernstige klachten, worden doorverwezen naar het medische dorp. Een voorbeeld daarvan is iemand die zich meldt met een zere pink. Deze pink staat iets meer naar buiten dan de pink aan haar andere hand. “We kunnen hem hier verbinden aan je ringvinger”, zegt de hulpverlener. “Dat geeft hem wat meer steun en dat herinnert jou eraan dat je hier ook even mee naar de huisarts moet.”

Medische dorp
Na een uurtje neem ik zelf een kijkje in het medische dorp. Hier komen alle disciplines samen. Er is een huisartsenpost met 2 behandelruimtes, een spoedeisende hulp met twee behandelplekken, een gekoelde veldapotheek, een gekoeld magazijn, noem maar op.

Ik word hier opgewacht door Remko Wiersema, projectleider medische logistiek. Het is zijn verantwoordelijkheid dat alle middelen en materialen op orde zijn, zodat de hulpverleners niet misgrijpen. “We zijn de afgelopen jaren enorm gegroeid”, vertelt hij. “We zijn vandaag bijvoorbeeld met 18 voertuigen ter plaatse, we hebben een spoedeisende hulp met een crashcar waar alle benodigdheden in zitten voor de acute zorg en alle hulpverleners hebben goed gevulde tassen bij zich.”

Remko vertelt dat alles zo lean mogelijk is ingericht. “We hebben een computersysteem waarin we precies bijhouden waar alles is, zodat we alles goed kunnen managen.” Dit systeem helpt in de eerste plaats bij de voorbereiding. “We hebben voor alle evenementen een standaard lijst met middelen en materialen die we nodig hebben. Tijdens het evenement houden we precies bij wat er verbruikt wordt. Bij het ene evenement heb je bijvoorbeeld meer hechtmateriaal nodig, bij het andere meer antibiotica. Daar leren we continu van, zodat we ook bij een volgend evenement weer een voorraad hebben waarin we de juiste accenten leggen.”

Veldapotheek
Een van de ruimtes in het medische dorp is ingericht als veldapotheek. Dit is een afgesloten ruimte die met een airco gekoeld wordt. Een medewerker is hier de hele dag bezig met het verzamelen van middelen en materialen voor de hulpverleners op het terrein. “Ik krijg boodschappenbriefjes van hen”, vertelt ze. “Vervolgens verzamel ik alles en scan ik de codes, zodat het systeem up-to-date blijft. Ik geef de benodigdheden in mandjes aan de hulpverleners mee.”

Op een rustig moment laat ze me zien hoe het werkt. In het computersysteem staan alle evenementen waar het Rode Kruis de medische dienst voor levert. Als de medewerker een actueel evenement aanklikt, krijgt ze een overzicht van alle voertuigen, tassen en posten waar materialen aanwezig zijn. Sommige materialen zijn groen, geel of oranje gearceerd. Dit betekent dat de houdbaarheidsdatum in zicht komt.

“We hebben in deze apotheek niet alleen materialen, maar ook de meest voorkomende geneesmiddelen”, vertelt Remko. “Dus als een arts iets voorschrijft, kunnen we dat meestal vanuit onze eigen voorraad leveren. We gebruiken de recepten om onze voorraad na het evenement weer aan te vullen. Sommige medicijnen hebben we niet op voorraad. Daarom hebben we ook een paneldienst waarmee we medicijnen ophalen bij de lokale apotheek.”

Spoedeisende hulp
Remko laat me ook de spoedeisende hulp zien met twee behandelplekken. Het heeft een centraal monitoringssysteem waar maar liefst 62 monitoren op aangesloten kunnen worden. Vervolgens lopen we door naar de huisartsenpost met 2 behandelkamers. Hier ontmoeten we verpleegkundig specialist Richard Woord, die de huisartsenpost nu bemand. Hij vertelt dat hij tijdens dit soort evenementen van alles tegenkomt, zoals zere ogen, een TIA, kneuzingen en botbreuken. “We schrijven recepten uit en zorgen voor een goede doorverwijzing naar een specialist”, vertelt hij. "We doen dat om de spoedeisende hulp van de lokale ziekenhuizen en de huisartsenposten te ontlasten.”

Richard werkt al 30 jaar voor het Rode Kruis en al 7 jaar voor de Zwarte Cross. “Ik vind het leuk en leerzaam, omdat ik hier andere dingen tegen kom dan in mijn dagelijkse werk. Gisteren ben ik bijvoorbeeld een middagje mee geweest met de ambulance. Daar kom ik weer hele andere dingen tegen en zo blijf ik vaardig.”

Buiten ontmoet ik ook ambulanceverpleegkundige Joris van der Zwaag. Het is voor hem de tweede keer dat hij meedraait met de Zwarte Cross. “Ik krijg hier ongeveer dezelfde meldingen als bij mijn reguliere werk op straat”, vertelt hij. “Maar de setting is wel anders, omdat het kleinschaliger is. Dus ik heb hier kortere lijnen met bijvoorbeeld de spoedeisende hulp en de huisartsenpost. De onderlinge sfeer is goed, je leert veel van elkaar en na je dienst pak je samen nog even een drankje.”

Opschalen
Na enkele interviews slaat de sfeer om. Een groot aantal hulpverleners komen naar het medische dorp toe. Ze brengen hun tassen op orde en verschillende voertuigen worden volgeladen met ijs, flessen water, emmers en medische hulpmiddelen. “We gaan opschalen”, legt Erwin uit. “Aan het einde van de middag is er namelijk een optreden van Roxy Dekker. De organisatie wil graag dat we extra maatregelen nemen omdat zij enorm populair is. Bij eerdere concerten deze zomer is dit mis gegaan. Er kwamen zoveel mensen naar haar optreden toe, dat zij elkaar verdrukten. Er zijn toen mensen flauwgevallen. De organisatie heeft maatregelen genomen om dat nu te voorkomen. Maar ze willen ook dat wij klaarstaan, voor het geval dat het toch misgaat.”

Even heeft niemand tijd voor interviews. Iedereen is druk in de weer om zich voor te bereiden. Een half uur voor het concert komt Erwin me ophalen. Hij brengt me naar de plek achter het podium waar het Rode Kruis zich opgesteld heeft. Dan blijkt pas echt hoe groot er is opgeschaald. Zo’n 30 hulpverleners hebben zich achter het podium verzameld. “We hebben 2 teams gemaakt”, vertelt Erwin. “Mensen die onwel worden kunnen langs beide zijden van het podium naar achteren gebracht worden. Aan elke zijde staat een team klaar om hen op te vangen.” De hulpverleners hebben emmers met ijs en water. Ook staan er een personenbusje en een ambulance klaar die met airco gekoeld zijn.

Optreden
Na een half uur is het spannende moment aangebroken: het optreden begint. Tot ieders opluchting gebeurt er niets. Slechts 2 mensen melden zich bij de hulpverleners. Zij hebben klachten waarmee ze normaal gesproken naar een EHBO-post zouden gaan. De hulpverleners wachten het optreden af, en vervolgens wordt er razendsnel weer afgeschaald. Toch zegt Erwin dat deze opschaling niet voor niets is geweest. “We stonden er wel”, zegt hij. “En daarmee hebben we laten zien dat we dit kunnen.”